I am Gopalam Karamchedu also known as Vijayagopal. I am a writer communicator. I share my thoughts and the collections here. My interests include, books, management, classical music, culture, languages etc..Thanks to all the friends who make my efforts meaningful. You are welcome to add material here. Write to me if you want to contribute.
Monday, September 29, 2025
Nedunuri Krishnamurthy Concert B in 4 Parts
Concert B Part 1
Saturday, September 27, 2025
Tanjavur S Kalyanaraman - Vocal
Tanjavur S Kalyanaraman - Vocal
Friday, September 26, 2025
My words about Viswanatha Satyanarayana garu - (In English) Part 1
My words about
Viswanatha Satyanarayana garu
D K PattammalL Radio Concert
D K Pattammal - Vocal
00:00 Viriboni Varnam - Bhairavi
06:30 Nannugannatalli - Kesari
09:30 Ramanatham bhajeham - Pantuvarali
28:43 Koniyadina - Kambhoji
53:02 Tillana
Thursday, September 25, 2025
G N Balasubrahmanyam with Marella KeshavaRao
G N Balasubramanian - Vocal
Marella Keshava Rao - ViolinV S Lakshminarayanan - Mridangam
sufi Kathalu 2 Rajakumari సూఫీ కథలు - - రాజకుమారి
సూఫీ కథలు - - రాజకుమారి
Interesting Sufi story! Really short one!
Wednesday, September 24, 2025
M S Gopalakrishnan Violin - Shanmukhapriya and Bhajan
M S Gopalakrishnan - Violin
Shanmukhapriya and Bhajan
Monday, September 22, 2025
Chittoor Subramaniam Pillai - Vocal Concert
Chittoor Subramanya Pillai
Mahaganapate - NatanarayaniKarunajoodu - SriDarshanamu cheya - Narayanagaula Shashivadana - Chandrajyoti Arivudane
T S Shankaran Flute
T S Shankaran Flute Concert
Mali Sir told Shankaran's name among three disciples that he had!
sufi Kathalu 1 Bharata deshapu Pakshi సూఫీ కథలు - భారత దేశపు పక్షి
సూఫీ కథలు
భారత దేశపు పక్షి
A really short bit!
Listen and share if you like it!
Lokabhiramam 9 Mayabazar - లోకాభిరామం - మాయాబజార్
లోకాభిరామం - మాయాబజార్
సినిమాల గురించి నా చిన్ననాటి అనుభవాలు - ఆలోచనలు.
వినండి... బాగనిపిస్తే మరింత మందికి చెప్పండి
Saturday, September 20, 2025
Palghat K V Narayana Swamy - Vocal (Kalyani - Sama - Keeravani)
Palghat K V Narayana Swamy - Vocal
(Kalyani - Sama - Keeravani)
Friday, September 19, 2025
T R Subramanyam - Neeke teliyaka pote - Anandabhairavi - Tyagaraja
T R Subramanyam
Neeke teliyaka pote - Anandabhairavi - Tyagaraja
Thursday, September 18, 2025
S Balachander Veena AIR Concert
S Balachander Veena
All Inda Radio Concert
Wednesday, September 17, 2025
Ariyakkudi Ramanuja Iyengar Vocal AIR Concert
Ariyakkudi Ramanuja Iyengar - Vocal
AIR Concert
Tuesday, September 16, 2025
Voleti Venkateswarlu - Vocal - AIR - Chennai
Voleti Venkateswarlu - Vocal
AIR - Chennai
Lalgudi G Jayaraman - ViolinVellore Ramabhadran - Mridangam
Tirumalai Nambi Seshagopalan - Ragam Tanam Pallavi - Saveri
T N Seshagopalan
Ragam Tanam Pallavi - Saveri
Sunday, September 14, 2025
T R Mahalingam - Flute Concert - AIR Hyderabad
T R Mahalingam - Flute Concert
AIR Hyderabad
Friday, September 12, 2025
సరస్సు కథ (Sarassu - A short Story)
సరస్సు - కథ
(Sarassu - A short Story)
సమరము - శాంతి (కథ) - Samaramu - Shanti - A real short story
సమరము - శాంతి (కథ)
Samaramu - Shanti - A real short story
TN Krishnan - Violin - Evarura and Shobhillu
TN Krishnan - Violin
Evarura - Mohanam and Shobhillu - Jaganmohini
My Lecture on Education at the N G ranga Agriculture University - Part 1 & 2
My Lecture on Education
at the
N G ranga Agriculture University - Part 1
Thursday, September 11, 2025
Musiri Subramanya Iyer sings Nadopasana - Begada and Kavadichindu
Musiri Subramanya Iyer
Nadopasana - Begada and Kavadichindu
M Balamuralikrishna AIR Concert of Dikshitar Kritis
M Balamuralikrishna
AIR - Concert -Dikshitar Kritis
Note that all are Muttuswami Diksitar Compositions
Srineelotpala nayike - Reetidaula Shrngara Rasamanjari - Rasamanjari Maye twam yahi - Tarangini Mamava Pattabhirama - Manirangu Anandanatanaprakasham - Kedaram Detailed Ragam and swarakalpana Neelakantham Bhajeham - KedaragaulaWednesday, September 10, 2025
Lokabhiramam 8 - లోకాభిరామం - 8 ప్రపంచ మహాసభలు
లోకాభిరామం - 8
ప్ర'పంచ' తెలుగు మహాసభలు
"వ్రైదికం ప్రిల్లీ! వ్రత్తులు పలకాలమ్మా! అంటే
అది మ్రియ్యావ్! అన్నదట!"
వైష్ణవ సంప్రదాయం వారికి మరింత కష్టం. వత్తులు
పలికితే చాలదు. తమిళం ప్రభావం భరించాలి. తిరు అన్న మాటను ‘శ్రీ’ స్థానంలో వాడతారు.
మనుషులకే కాదు, వస్తువులకు కూడా వాడతారు. తులసిని తిరుత్తుళాయి
అనాలి. గౌరవమైన ఇంటిని తిరువీడు, తిరుమాళిగ అనాలి.
నాలాంటి ఒక ఆతతాయి, అదే ఆకతాయి ‘తిరు వంటశాలలో తిరుక్కుక్క
ప్రవేశించింది, తిరుక్కర్రతో తిరుక్కొడితే, తిరుక్కుయ్యో, అన్నది అన్నాడట!
పోలె, హోళిగ, పోళీ, బొబ్బట్టు అనే భక్ష్యాన్ని తిరుప్పణియారం అంటాము. పవిత్రమైన
తిండి విశేషము అని అర్థము అంతే! పాయసం పేరు, తిరుక్కణ్ణన్ అముదు. శ్రీకృష్ణ అమృతం అని అర్థం. కవినోట పుట్టి, మరో నోట చచ్చె అన్నట్టు, మా వంటి చరితాత్పూర్వ తమిళుల నోట అది తిర్కణ్ణమోదు అయింది. రసం అనే చారు సంగతి
మరింత అన్యాయం. శాట్రు అముదు లేదా శార్తముదు అని దాని మాట. నాతోబాటు పంక్తిలో ఉన్న
నారాయణన్ను వడ్డించే ఆమె ‘చార్ఛమోదు’ కావాలెనా అని అడిగితే అతను బిత్తరపోయాడు.
పంచె తెలుగు: మొదటి సారిగా ప్రపంచ తెలుగు
మహాసభలు జరిగినప్పుడు, అవి నిజంగా పంచె మహాసభలు. ముఖ్యమంత్రి
వెంగళరావు గారు పంచె, విద్యా మంత్రి భాట్టం శ్రీరామమూర్తి గారు పంచె!
సమాపన కార్యక్రమానికి అతిథిగా వచ్చిన ఉప రాష్ట్రపతి బస్సప్ప దానప్ప జెట్టిగారు
కూడా పంచెకట్టులోనే వచ్చారు. పంచెలు పోయినయి తెలుగుదనము, తెలుగు ధనము పోయిందేమో! మొన్నొకాయన, ఉద్యోగం బరువుతో
బలవంతంగా పంచె కట్టుకుని పడుతున్న తిప్పలు టీవీలో వీక్షించి, (చూచి కాదని మనవి! అందరూ చూసి అంటారు. నేనింకా ఛాదస్తంగా
చూచి అంటున్నాను!) హాసించడం, అసభ్యత గనుక,
ఉపేక్షించితిమి. అనగా మిన్నకుంటిమి అనగా ఊరికే ఉంటిమి.
ఊరుకుంటిమి. సందర్భం వచ్చింది గనుక మొదటి ప్రపంచ తెలుగు మహాసభల్లో చీరల పాత్ర
గురించి చెప్పక తప్పినది కాదు (!) (ఎందుకొచ్చిన భాష!) సభలు ఫతేమైదాన్లో జరిగినయి.
అంటే లాల్బహాదూర్ స్టేడియంలోనన్నమాట. (ఈ సభలు జరుగుతుండగానే లాల్బహాదూర్
పోయారు. ఒకనాటి కార్యక్రమాలు ముల్తవీ (పోస్ట్పోన్) అయి ముందుకు జరిగినయి.
శాఖాచంక్రమణమన నిదియే గాబోలు! స్టేడియంలో స్టాండ్స్ మీద, రాష్ట్ర చేనేత సంస్థ (హైక్రో ఫ్యాబ్రిక్స్, తర్వాత ఆప్కో) వారి సౌజన్యంతో రంగురంగుల చీరలతో, తోరణాలుగా కట్టి అలంకరించారు. అంచెలంచెలుగా ఆ చీరలు కన్నుల పండుగగా
కనిపించాయి. తూర్పు భాగంలో ఒక లైటు బల్బు పేలింది. కొన్ని చీరలు పాడయినయి.
ప్రమాదమేమీ జరగలేదు.
మొదటి సభలు: తెలుగు మహాసభలు పెట్టాలన్న ఆలోచనే
గొప్పది. నేనప్పుడు జంతుశాస్త్రంలో ఎం.ఎస్సీ చదువుతున్నాను. అదీ వరంగల్లో. రెండు
సంవత్సరాలలోనూ క్లాసులు ఎగబెట్టిన సందర్భాలు ఒక చేతి వేళ్లను కూడా మించవు. ఏకంగా
రెండు మూడు రోజులు, నేను కనిపించకపోతే, ప్రొఫెసర్ రామచంద్రరావుగారు క్లాసులోనే అడిగారట. సంగతి చెపితే, ‘కదూ! అతనంతే!’ అన్నారట. రోజంతా స్టేడియంలోనే. ఎన్ని
సదస్సులో, ఎన్ని కార్యక్రమాలో! అందరూ రావచ్చునన్నారు.
ఎందరో వచ్చారు. సాయంత్రం అయింతరువాత గొప్ప సాంస్కృతిక ప్రదర్శనలు.. వాటికి
వ్యాఖ్యానం సినారె అనే సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి గారు. అప్పటికింకా ఆయన ఎంపీ,
వైస్ ఛాన్సలర్ లాంటి బరువులేవీ మోయలేదు గనుక, ఉత్సాహంగా, తనదయిన
మాటకారితనంతో చేసిన ప్రకటనలు, వ్యాఖ్యానాలు
అందరినీ ఆకర్షించాయి. ‘పప్పరస సుబ్బారావుగారి నాటకం’ ‘అల్లీముఠా’ అని ఆయన చేసిన
అనౌన్స్మెంటు నాకింకా చెవుల్లో సుడులు తిరుగుతూనే ఉంటుంది.
ఆస్థానం: స్టేడియం లోపల గాక వెనక వేపు వేసిన
తంబూ అంటే గుడారం, అంటే పందిరి, అంటే టెంటులో కవిసమ్మేళనం జరిగింది. అందరూ అప్రయత్నంగానే పంచెల్లో
కనిపించినట్టు గుర్తు. విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారు అధ్యక్షులు. వారి కొక్కరికే
కుర్చీ. మిగతా వారంతా కింద కూచున్నారు (ము). చదివిన ప్రతి కవికీ అక్కడికక్కడే
ఆస్థానం పద్ధతిలో పారితోషికం ఇస్తున్నారు. కరూర్ వైశ్యా బ్యాంకే ననుకుంటాను,
ముఖ్మల్ అంటే వెల్వెట్ గుడ్డ సంచీలో నూట పదహారు రూపాయి
నాణాలు మూటగట్టి పళ్లెంలో పెట్టి పట్టుకొస్తాఠు! విశ్వనాథ వారు దాన్ని ప్రభువు
పద్ధతిలో కవికి బహూకరిస్తారు. సురగాలి తిమోతి జ్ఞానానంద కవిగారి వంతు వచ్చింది.
భారీ విగ్రహం, అంత దూరానికి కనిపించే గుబురు మీసాలు, పైన శాలువా, ఆయన మంచి శరీరం,
శారీరం గల వ్యక్తి. కమ్మని సీస పద్యాలు రాసి, రాగయుక్తంగా వాటిని గొంతెత్తి పాడడం ఆయన పద్ధతి. ఆ పద్ధతి
బాగా సాగుతున్నది. విశ్వనాథ వారి సంగతి తెలియనిదేముంది? ‘ఇదుగో, ఇచ్చిన టైం ఎప్పుడో మించిపోయింది. ఇంకా
ఆపకుంటే, ఈ డబ్బుల మూట నీకివ్వను! జాగ్రత్త!’ అన్నారు.
నవ్వడానికి ఎవరికి ధైర్యముంటుంది? వీరిలాగే మరొకాయన
పేరు చివరన కూడా కవి అన్న మాట ఉండేది. రాజన్న కవిగారిని నేను అమాయకంగా, ‘అది పెద్ద వారు పెట్టిన పేరా, లేక మీరు పెట్టుకున్నారా?’ అని అడిగాను. ఆయన
గవర్నమెంటు ఆఫీసరు సమాధానం ఇవ్వలేదని గుర్తు!
స్మారక సంచిక: ఈ సభల సందర్భంగా ఒక మంచి
సూవెనీర్ వేశారు. (సావెనీర్ అనగూడదటండీ!) అందులో మంచి మంచి వ్యాసాలున్నాయి.
అలాంటి వ్యాసాలున్న ప్రత్యేక సంచికలు తరువాత కూడా చాలా వచ్చాయి. కానీ, ఆ సంచికలో మన చిత్రకారుల కుంచెల నుంచి పుట్టిన కళాఖండాలను,
మంచి కాయితం మీద రంగులలో అచ్చొత్తించి మధ్యమధ్యన ఉంచి
అందించారు. పదో పన్నెండు రూపాయలో ధర. అప్పట్లో నాకది అందుబాటులో లేని మొత్తమే!
అయినా కొన్నాను. ఆ తరువాత ఒక బ్రహ్మాండమయిన ఆలోచన వచ్చింది. పెయింటర్లను
పట్టుకోవడం కుదరదు. కనుక కవి పండితుల చేత ఒక్కో బొమ్మ కింద ఆటోగ్రాఫు అదే సంతకం
చేయించుకునే ఉద్యమంలోకి నడుం కట్టి ఉరికాను. (అదేం లేదు! ప్రయత్నం చేశాను అంతే!)
బాలమురళి, రజనీకాంత రావు, పుట్టపర్తి మొదలు చాలా మంది సంతకాలే సేకరించాను. ఆ సందర్భంలోనే ముగ్గుబుట్ట
లాంటి తలతో పండులాగ కనిపిస్తున్న దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రిగారిని చూచాను.
వారికప్పటికే మాట సౌకర్యం పోయింది. సంతకం చేయమని పీ టీ రెడ్డిగారి (దేనా?) పెయింటింగున్న పేజీ విప్పి ముందు పెట్టాను. అది అధివాస్తవిక
చిత్రం. దాని కింద వారు ‘అమ్మయ్యో’ అని రాసి సంతకించారు. మిమ్మల్ని చూసినప్పుడు
నాకూ అటువంటి భావమే కలిగిందండీ, అన్నాను.
నిశ్శబ్దంగా నవ్వారాయన. బ్లాగులని ఒక పద్ధతి వస్తుందనీ, ఈ బొమ్మలను స్కాన్ చేసి నా బ్లాగ్లో అందరి ముందు ఉంచగలుగుతానని, నేనాడు అనుకున్నానా? నా బహుభాషా బ్లాగు లోకాభిరామంలో ఈ సంతకం పెయింటింగులు చాలానే ఉన్నాయి. అవి నా లోకాభిరామం బ్లాగులో
ఫెయింటింగ్స్ లింక్ నొక్కి బాగా వెనక్కు వెళితే కనిపిస్తాయి.
తరువాత: తెలుగు సభలు ఈ మధ్య వరకు జరుగుతునే
ఉన్నాయి. కానీ, ఈ సభలు మాత్రం న భూతో న భవిష్యతి అనవచ్చు.
సమాపన సమావేశానికి ఉపరాష్ట్రపతి వచ్చారు. స్టేడియంలో నేను కొంత ఎత్తులో మెట్ల మీద
ఉన్నాను. గ్రౌండంతా తొడతొక్కిడి అంటారే, ఆ పద్ధతిలో
మనుషులున్నారు. స్టేడియం, తలమంతా తలలతో నిండి
నల్లగా కనిపించింది. నిజం చెప్పొద్దూ! నాకు ఒక్క క్షణం భయమయింది! ఏమయినా జరిగితే?
కానీ అంతా మంచి మాత్రమే జరిగింది. కార్యక్రమం తర్వాత బయటకు
రావడానికి అరగంటపైన పట్టింది. తోసుకుంటున్నందుకు, మధ్యలో ఒక అమ్మగారి తిట్లు కూడా ప్రాప్తించినట్టు గుర్తుంది.
అప్పట్లో ఒక ప్రత్యేక తపాలాబిళ్ల విడుదల
చేశారు. అది సూవెనీర్లో ఉంది!
"వ్రైదికం ప్రిల్లీ! వ్రత్తులు పలకాలమ్మా! అంటే అది మ్రియ్యావ్! అన్నదట!"
వైష్ణవ సంప్రదాయం వారికి మరింత కష్టం. వత్తులు
పలికితే చాలదు. తమిళం ప్రభావం భరించాలి. తిరు అన్న మాటను ‘శ్రీ’ స్థానంలో వాడతారు.
మనుషులకే కాదు, వస్తువులకు కూడా వాడతారు. తులసిని తిరుత్తుళాయి
అనాలి. గౌరవమైన ఇంటిని తిరువీడు, తిరుమాళిగ అనాలి.
నాలాంటి ఒక ఆతతాయి, అదే ఆకతాయి ‘తిరు వంటశాలలో తిరుక్కుక్క
ప్రవేశించింది, తిరుక్కర్రతో తిరుక్కొడితే, తిరుక్కుయ్యో, అన్నది అన్నాడట!
పోలె, హోళిగ, పోళీ, బొబ్బట్టు అనే భక్ష్యాన్ని తిరుప్పణియారం అంటాము. పవిత్రమైన
తిండి విశేషము అని అర్థము అంతే! పాయసం పేరు, తిరుక్కణ్ణన్ అముదు. శ్రీకృష్ణ అమృతం అని అర్థం. కవినోట పుట్టి, మరో నోట చచ్చె అన్నట్టు, మా వంటి చరితాత్పూర్వ తమిళుల నోట అది తిర్కణ్ణమోదు అయింది. రసం అనే చారు సంగతి
మరింత అన్యాయం. శాట్రు అముదు లేదా శార్తముదు అని దాని మాట. నాతోబాటు పంక్తిలో ఉన్న
నారాయణన్ను వడ్డించే ఆమె ‘చార్ఛమోదు’ కావాలెనా అని అడిగితే అతను బిత్తరపోయాడు.
పంచె తెలుగు: మొదటి సారిగా ప్రపంచ తెలుగు
మహాసభలు జరిగినప్పుడు, అవి నిజంగా పంచె మహాసభలు. ముఖ్యమంత్రి
వెంగళరావు గారు పంచె, విద్యా మంత్రి భాట్టం శ్రీరామమూర్తి గారు పంచె!
సమాపన కార్యక్రమానికి అతిథిగా వచ్చిన ఉప రాష్ట్రపతి బస్సప్ప దానప్ప జెట్టిగారు
కూడా పంచెకట్టులోనే వచ్చారు. పంచెలు పోయినయి తెలుగుదనము, తెలుగు ధనము పోయిందేమో! మొన్నొకాయన, ఉద్యోగం బరువుతో
బలవంతంగా పంచె కట్టుకుని పడుతున్న తిప్పలు టీవీలో వీక్షించి, (చూచి కాదని మనవి! అందరూ చూసి అంటారు. నేనింకా ఛాదస్తంగా
చూచి అంటున్నాను!) హాసించడం, అసభ్యత గనుక,
ఉపేక్షించితిమి. అనగా మిన్నకుంటిమి అనగా ఊరికే ఉంటిమి.
ఊరుకుంటిమి. సందర్భం వచ్చింది గనుక మొదటి ప్రపంచ తెలుగు మహాసభల్లో చీరల పాత్ర
గురించి చెప్పక తప్పినది కాదు (!) (ఎందుకొచ్చిన భాష!) సభలు ఫతేమైదాన్లో జరిగినయి.
అంటే లాల్బహాదూర్ స్టేడియంలోనన్నమాట. (ఈ సభలు జరుగుతుండగానే లాల్బహాదూర్
పోయారు. ఒకనాటి కార్యక్రమాలు ముల్తవీ (పోస్ట్పోన్) అయి ముందుకు జరిగినయి.
శాఖాచంక్రమణమన నిదియే గాబోలు! స్టేడియంలో స్టాండ్స్ మీద, రాష్ట్ర చేనేత సంస్థ (హైక్రో ఫ్యాబ్రిక్స్, తర్వాత ఆప్కో) వారి సౌజన్యంతో రంగురంగుల చీరలతో, తోరణాలుగా కట్టి అలంకరించారు. అంచెలంచెలుగా ఆ చీరలు కన్నుల పండుగగా
కనిపించాయి. తూర్పు భాగంలో ఒక లైటు బల్బు పేలింది. కొన్ని చీరలు పాడయినయి.
ప్రమాదమేమీ జరగలేదు.
మొదటి సభలు: తెలుగు మహాసభలు పెట్టాలన్న ఆలోచనే
గొప్పది. నేనప్పుడు జంతుశాస్త్రంలో ఎం.ఎస్సీ చదువుతున్నాను. అదీ వరంగల్లో. రెండు
సంవత్సరాలలోనూ క్లాసులు ఎగబెట్టిన సందర్భాలు ఒక చేతి వేళ్లను కూడా మించవు. ఏకంగా
రెండు మూడు రోజులు, నేను కనిపించకపోతే, ప్రొఫెసర్ రామచంద్రరావుగారు క్లాసులోనే అడిగారట. సంగతి చెపితే, ‘కదూ! అతనంతే!’ అన్నారట. రోజంతా స్టేడియంలోనే. ఎన్ని
సదస్సులో, ఎన్ని కార్యక్రమాలో! అందరూ రావచ్చునన్నారు.
ఎందరో వచ్చారు. సాయంత్రం అయింతరువాత గొప్ప సాంస్కృతిక ప్రదర్శనలు.. వాటికి
వ్యాఖ్యానం సినారె అనే సింగిరెడ్డి నారాయణరెడ్డి గారు. అప్పటికింకా ఆయన ఎంపీ,
వైస్ ఛాన్సలర్ లాంటి బరువులేవీ మోయలేదు గనుక, ఉత్సాహంగా, తనదయిన
మాటకారితనంతో చేసిన ప్రకటనలు, వ్యాఖ్యానాలు
అందరినీ ఆకర్షించాయి. ‘పప్పరస సుబ్బారావుగారి నాటకం’ ‘అల్లీముఠా’ అని ఆయన చేసిన
అనౌన్స్మెంటు నాకింకా చెవుల్లో సుడులు తిరుగుతూనే ఉంటుంది.
ఆస్థానం: స్టేడియం లోపల గాక వెనక వేపు వేసిన
తంబూ అంటే గుడారం, అంటే పందిరి, అంటే టెంటులో కవిసమ్మేళనం జరిగింది. అందరూ అప్రయత్నంగానే పంచెల్లో
కనిపించినట్టు గుర్తు. విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారు అధ్యక్షులు. వారి కొక్కరికే
కుర్చీ. మిగతా వారంతా కింద కూచున్నారు (ము). చదివిన ప్రతి కవికీ అక్కడికక్కడే
ఆస్థానం పద్ధతిలో పారితోషికం ఇస్తున్నారు. కరూర్ వైశ్యా బ్యాంకే ననుకుంటాను,
ముఖ్మల్ అంటే వెల్వెట్ గుడ్డ సంచీలో నూట పదహారు రూపాయి
నాణాలు మూటగట్టి పళ్లెంలో పెట్టి పట్టుకొస్తాఠు! విశ్వనాథ వారు దాన్ని ప్రభువు
పద్ధతిలో కవికి బహూకరిస్తారు. సురగాలి తిమోతి జ్ఞానానంద కవిగారి వంతు వచ్చింది.
భారీ విగ్రహం, అంత దూరానికి కనిపించే గుబురు మీసాలు, పైన శాలువా, ఆయన మంచి శరీరం,
శారీరం గల వ్యక్తి. కమ్మని సీస పద్యాలు రాసి, రాగయుక్తంగా వాటిని గొంతెత్తి పాడడం ఆయన పద్ధతి. ఆ పద్ధతి
బాగా సాగుతున్నది. విశ్వనాథ వారి సంగతి తెలియనిదేముంది? ‘ఇదుగో, ఇచ్చిన టైం ఎప్పుడో మించిపోయింది. ఇంకా
ఆపకుంటే, ఈ డబ్బుల మూట నీకివ్వను! జాగ్రత్త!’ అన్నారు.
నవ్వడానికి ఎవరికి ధైర్యముంటుంది? వీరిలాగే మరొకాయన
పేరు చివరన కూడా కవి అన్న మాట ఉండేది. రాజన్న కవిగారిని నేను అమాయకంగా, ‘అది పెద్ద వారు పెట్టిన పేరా, లేక మీరు పెట్టుకున్నారా?’ అని అడిగాను. ఆయన
గవర్నమెంటు ఆఫీసరు సమాధానం ఇవ్వలేదని గుర్తు!
స్మారక సంచిక: ఈ సభల సందర్భంగా ఒక మంచి
సూవెనీర్ వేశారు. (సావెనీర్ అనగూడదటండీ!) అందులో మంచి మంచి వ్యాసాలున్నాయి.
అలాంటి వ్యాసాలున్న ప్రత్యేక సంచికలు తరువాత కూడా చాలా వచ్చాయి. కానీ, ఆ సంచికలో మన చిత్రకారుల కుంచెల నుంచి పుట్టిన కళాఖండాలను,
మంచి కాయితం మీద రంగులలో అచ్చొత్తించి మధ్యమధ్యన ఉంచి
అందించారు. పదో పన్నెండు రూపాయలో ధర. అప్పట్లో నాకది అందుబాటులో లేని మొత్తమే!
అయినా కొన్నాను. ఆ తరువాత ఒక బ్రహ్మాండమయిన ఆలోచన వచ్చింది. పెయింటర్లను
పట్టుకోవడం కుదరదు. కనుక కవి పండితుల చేత ఒక్కో బొమ్మ కింద ఆటోగ్రాఫు అదే సంతకం
చేయించుకునే ఉద్యమంలోకి నడుం కట్టి ఉరికాను. (అదేం లేదు! ప్రయత్నం చేశాను అంతే!)
బాలమురళి, రజనీకాంత రావు, పుట్టపర్తి మొదలు చాలా మంది సంతకాలే సేకరించాను. ఆ సందర్భంలోనే ముగ్గుబుట్ట
లాంటి తలతో పండులాగ కనిపిస్తున్న దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రిగారిని చూచాను.
వారికప్పటికే మాట సౌకర్యం పోయింది. సంతకం చేయమని పీ టీ రెడ్డిగారి (దేనా?) పెయింటింగున్న పేజీ విప్పి ముందు పెట్టాను. అది అధివాస్తవిక
చిత్రం. దాని కింద వారు ‘అమ్మయ్యో’ అని రాసి సంతకించారు. మిమ్మల్ని చూసినప్పుడు
నాకూ అటువంటి భావమే కలిగిందండీ, అన్నాను.
నిశ్శబ్దంగా నవ్వారాయన. బ్లాగులని ఒక పద్ధతి వస్తుందనీ, ఈ బొమ్మలను స్కాన్ చేసి నా బ్లాగ్లో అందరి ముందు ఉంచగలుగుతానని, నేనాడు అనుకున్నానా? నా బహుభాషా బ్లాగు లోకాభిరామంలో ఈ సంతకం పెయింటింగులు చాలానే ఉన్నాయి. అవి నా లోకాభిరామం బ్లాగులో
ఫెయింటింగ్స్ లింక్ నొక్కి బాగా వెనక్కు వెళితే కనిపిస్తాయి.
తరువాత: తెలుగు సభలు ఈ మధ్య వరకు జరుగుతునే
ఉన్నాయి. కానీ, ఈ సభలు మాత్రం న భూతో న భవిష్యతి అనవచ్చు.
సమాపన సమావేశానికి ఉపరాష్ట్రపతి వచ్చారు. స్టేడియంలో నేను కొంత ఎత్తులో మెట్ల మీద
ఉన్నాను. గ్రౌండంతా తొడతొక్కిడి అంటారే, ఆ పద్ధతిలో
మనుషులున్నారు. స్టేడియం, తలమంతా తలలతో నిండి
నల్లగా కనిపించింది. నిజం చెప్పొద్దూ! నాకు ఒక్క క్షణం భయమయింది! ఏమయినా జరిగితే?
కానీ అంతా మంచి మాత్రమే జరిగింది. కార్యక్రమం తర్వాత బయటకు
రావడానికి అరగంటపైన పట్టింది. తోసుకుంటున్నందుకు, మధ్యలో ఒక అమ్మగారి తిట్లు కూడా ప్రాప్తించినట్టు గుర్తుంది.
అప్పట్లో ఒక ప్రత్యేక తపాలాబిళ్ల విడుదల
చేశారు. అది సూవెనీర్లో ఉంది!
Monday, September 8, 2025
Madurai S Somasundaram NPM (Unusual Items)
Madurai S Somasundaram - Vocal
AIR - National Programme of Music - (Unusual Items)
Madurai Mani Iyer (Part Concert_ - Athana - Saranga - Saraswati manohari and Vasanta
Madurai Mani Iyer
Sunday, September 7, 2025
The Flute - A short story of Adivi Bapiraju (rendered into English)
The Flute
A short story of Adivi Bapiraju
(rendered into English by K B Gopalam)
The Flute
Adivi Bapiraju
The sounds of the boy's flute filled the bunds of the
fields, crops, canals and the hills at a distance.
He had no knowledge of the ragas (musical scales) nor had he
learnt about the swaras (musical notes). His mentors were – the koel, the
carpenter bee, the mountain brook, the mooing of the cows, the gentle breeze
floating over the fields, the thunder, the beetle and the Lavangi birds.
A naturally gifted flautist, he had a great sense of music
though ignorant of musicology, its theories, principles and terminology.
Comparing notes and notes, he would tune the shruti (pitch). His breath kept
the laya (rhythm & tempo). Only three talas (beats) emerged from his rhythm
& tempo – they were Adi, Eka and Roopaka.
The melodic patterns (moorchanas) he conjured up were simply
out-of-the-world combinations.
2
He was a cattle grazer and nine years old. After eating
yesterday's remnant rice and gruel with salted fish as side dish, he put some
of the rice gruel in a small pot and a pickled piece of raw mango, covering it
with a plate. Wrapping the lunch-pot in a piece of cloth, he reached the river
bund riding a buffalo.
The shade of the neem tree was his throne; his cattle were
his subjects, and his weapon was his flute!
A tattered loin cloth and an equally torn head scarf were
his silken attires. Whenever it rained, he made a couple of buffalos stand
close together and sat down under them. When the river swelled, he crossed it
on the buffalos. Cows and buffalos were his armed guards. Equipped so, he could
stand up even to a tiger.
3
Once he reached the grazing field, he bade them go on their
own and settled himself under the tree, playing and singing.
He pulled out the flute and played on it to mesmerize the
world. The lyrics for the songs were his heart itself.
Sometimes his song jumped and pranced. It flowered and
spread gentle fragrance all around and bubbled up like the waters of a little
spring.
Sometimes his song looked at the world and wondered, paled
or shivered.
Another time his song searched for something. It gazed at
the sky keenly; pierced the depths of the earth, and counted the water drops in
the river.
At times it went into tears. It curled with some unknown
fear, sulked with hunger and took on the form of the entire gamut of human suffering
and wept.
Yet another time the song assumed the all-knowing lotus
yogic posture and offered grass flowers in supplication. Also, it probed the
depths like a fish in the water.
Kissing the flute with his lips, the boy turned into one who
lost cognizance of his own handiwork.
4
One day from an adjacent farmland, a girl worker came
looking for him following the song.
She was eight. She sat still before him listening to the
song.
She did not divide his kingdom or usurp it.
She became one with his kingdom, with his song and with him.
She would come every day by his song time and sit there
before him.
The tattered cloth on her midriff did not cover her
nakedness completely. She had a pair of bangles on her arm, and two aluminum
anklets on her legs.
If the boy's face was the image of the sun, her face was the
lotus in the side-by-pond.
5
One day when he played on the flute, the whole world
listened to it under a spell. And the girl turned into that very song.
In the meantime, some monstrous bird hovered in the sky with
an earth-shattering sound. Stunned with the sound, the boy stopped playing and
fell at once to the ground. The girl flew to his side. Shivering and wailing,
she embraced him.
The demon bird flew away. After a while the two naïve kids
got up and surveyed around with bleary eyes.
His cows and buffalos grazed as usual. Flowers were in
bloom. The neem tree stood outspread just as before. The brook flowed on
gurgling.
He mustered up courage to pick up the flute and once again
harmonized the three sacred notes into a cadence that questioned this universe.
The girl continued to cling to him.
Far away in Europe, there was a war raging. Japan let itself
loose on Pearl Harbor.
The boy came out of the impact. Matching the pitch of the
daily visitor demon birds, he played a new combination to which the girl
listened, smiling and captivated.
Saturday, September 6, 2025
Avasarala Kanya Kumari - Krishna Nee Begane Baro - Yamankalyan
Avasarala Kanya Kumari
Krishna Nee Begane Baro - Yamankalyan
Semmangudi Srinivasa Iyer - AIR - Hyderabad
Semmangudi Srinivasa Iyer
AIR - Hyderabad
Thursday, September 4, 2025
T N Seshagopalan : Kodandaramam - Kokilaravam or Kokilapriya
T N Seshagopalan
Kodandaramam - Kokilaravam or Kokilapriya
Wednesday, September 3, 2025
Tuesday, September 2, 2025
M D Ramanathan : Janani Ninuvina - Reetigaula - A Master piece from a Gr...
M D Ramanathan
Janani Ninuvina - Reetigaula
M D Ramanathan is a God of music to me and alot of others.
A friend who shares such adoration for the master gave me this concert recording.
I am sharing only the one piece from the concert here.
No one sang this kriti like great MDR did!
Please listen to it to understand the right technique of singing.
The kriti itself is a master piece!
Subbaraya Satry's composition is an example for right use of a Ragam.
Chitteswaram is another unique part of the kriti..
MDR sang the Chitteswaram in his own way.
Then sang sahityam for it!
Subbaraya Sastry Composition
jananI ninnu vinA (trilOka) dikkevarammA jagamulOna gAna manasija mAnasa sammOdini vinavE nA manavini vini nannu brOvumu cittai Swaram (svara sAhitya) idi ghanamA taruNamidi krpa salupa durusuga sarasIruha lOcani suvAsini tAmasamu sEyakane brOvumu (jananI) caraNam 1 varadAyaki gadA okkani brOva karudA daya rAdA nera nammina nAtO vAdA sarasija bhava hari haranuta pAda caraNam 2 karuNAnidhi nIvu vEganE vacci karuNatO nannu brOvu girirAja kumArivainavu paritApamula nella pariharicEvu caraNam 3 vanajAyata nEtri kumAra janani kAmitadAtri ghana pApa latAlavitri sanakAdi munulella sannuta pAtri niravadhika sukhadAyaki yanucu vini ninnu cAla goliciti niratamuga tanayuni moralu vini nI valanE brOcuTaku evarika dharalO vinumA ----------- Notice that all the charanams are not sung.Monday, September 1, 2025
Chetta - A story of Saadi Shirazi - చెత్త - సాదీ షిరాజీ కథ - గోపాలం గళంలో
చెత్త
సాదీ షిరాజీ కథ
గోపాలం గళంలో
Mani Krishnaswamy - Kalinarulaku - Mayamalavagaula-
Mani Krishnaswamy
Saturday, August 30, 2025
Sufi Story - కలలు - రొట్టె ముక్క
Sufi Story - కలలు - రొట్టె ముక్క
కలలు - రొట్టె ముక్క
ముగ్గురు ప్రయాణికులు చాలాకాలంగా, చాలాదూరం కలిసి వెళుతున్నారు. కనుక స్నేహితులయ్యారు. కష్టసుఖాలను పంచుకున్నారు.
కొన్నాళ్లు అట్లా గడిచిన తర్వాత వాళ్లకు
తమదగ్గర ఒక రొట్టెముక్క, గుక్కెడు నీళ్లు
మాత్రమే మిగిలాయని అర్థమయింది. అవి ఎవరికి చెందాలనే విషయంలో కీచులాటలు కూడా
మొదలయినయి. ఉన్నదాన్ని పంచుకు తినాలనుకున్నారు. ఉండేది తక్కువ కనుక పంపకం
కుదరలేదు.
చీకటి పడసాగింది. పడుకోవడం మంచిది, అన్నాడొకతను. నిద్రలో ఎవరికి గొప్ప కలవస్తే వారు
జరగవలసిందేమిటో నిర్ణయించాలని కూడా సలహాయిచ్చాడతను.
మరుసటి ఉదయం పొద్దు పొడుస్తుంటే ముగ్గురూ నిద్ర
లేచారు.
‘నాకల చెప్పనా?’ అంటూ మొదటి మనిషి మొదలు పెట్టాడు ‘నేను వర్ణించనలవిగాని ప్రదేశాలకు
కొనిపోబడ్డాను. అక్కడంతా అందమే. ప్రశాంతతే. అక్కడొక జ్ఞాని కనిపించాడు. ‘నీ గతము,
భవిష్యత్తు గొప్పవి. అందరూ మెచ్చుకోదగ్గవి. తిండి నీకే
చెందాలి’ అని చెప్పాడా జ్ఞాని.
అతని మాటలు ముగియక ముందే రెండవ మనిషి
అందుకున్నాడు ‘కదూ! అసలు నాకు నా గతం, భవిష్యత్తు అన్నీ
కలలో కనిపించాయి. నేను భవిష్యత్తులో ఒక సర్వజ్ఞుడిని దర్శించాను. అతనన్నాడు గదా!
నీ మిత్రులకన్నాముందు ఆతిండి నీకే అందాలి. నీవు తెలివి, ఓపిక గలిగినవాడివి. నీవు నాయకుడవు కావాలి గనుక, నీకు మంచి పోషణ అందాలి’ అని చెప్పుకు వచ్చాడతను.
మూడవ ప్రయాణికుడు నెమ్మదిగా చెప్పసాగాడు. ‘నాకు
కలలో ఏమీ కనబడలేదు. ఏమీ వినబడలేదు. ఏమీ అనలేదు కూడా. నాకు నిద్ర తేలిపోయి మెలుకువ
వచ్చింది. రొట్టె, నీళ్లు వెదికాను. అక్కడిక్కడే తిన్నాను కూడా.
అదీ అసలు సంగతి’ అన్నాడతను.
ఈ కథను షా మహమ్మద్ షత్తారీ చెప్పాడంటారు. ఆయన 1563లో గతించాడు. హుమాయాన్ చేత గౌరవం పొందిన వాడతను. షత్తారీ,
మతానికి వ్యతిరేకమయిన మాటలు చెపుతున్నాడని, మరణశిక్ష వేయాలన్నారు. కానీ ప్రత్యేక పరిస్థితులలో చెప్పిన
మాటలను మామూలు పండితపద్ధతిలో విమర్శించడానికి లేదని, ఆయనను వదిలేశారు. ఆయన సమాధి గ్వాలియర్లో ఉంది.
Nedunuri Krishna Murthy : Kailasanathena - Kambhoji - Muttuswamy Dikshitar
Nedunuri Krishna Murthy
Kailasanathena - Kambhoji - Muttuswamy Dikshitar
Friday, August 29, 2025
చీకటి వెలుగులు - గోపాలం మాటలలో
చీకటి వెలుగులు గోపాలం వ్యాసం
చీకటి వెలుగులు
ఒకప్పుడు పట్నంలో కూడా ప్రతి దినం కొన్ని గంటలపాటు కరెంటు ఉండేది కాదు. పల్లెల్లో
నయితే ఎన్ని గంటలసేపు
ఉంటుందో చెప్పగలిగితే గొప్ప! పల్లెలకు కూడా పంటల పేరున
కరెంటు ఇస్తామంటున్నరట. పట్నమంటే పెద్దలంతా ఉండి వ్యవహారం నడిపేచోటు. ఎక్కడ కరెంటుపోయినా అక్కడ పోవడానికి వీలులేదు. అక్కడ అంతా వెలుగే, నీడలు ఉండకూడదు. నేను రాజధాని ఢిల్లీలో ఉండగా డిప్లోమేటిక్ ఏరియా పక్కన ఉండే వాడిని.
ఊరంతా కరెంటు పోయినా సరే అక్కడ మాత్రం పోయేది కాదు. గొప్పవారికి చీకటితో పనిలేదు.
వాళ్లకు బతుకంతా వెలుగే.
వెదకగలిగితే నీడల్లోనూ, చీకట్లోనూ అందం ఉందనే
సంగతి అందరం మరిచిపోయాం. చిన్నప్పుడు నూనె దీపాలుండేవి.
అంతకుముందు ఉండే ఆముదం దీపాలకంటే నేలలోంచి బయటకు వచ్చిన మట్టినూనె
దీపాలు మేలనిపించింది. అప్పట్లో ఇప్పటిలాగా పగలూ, రాత్రీ తేడా తెలియకుండా
చిటుక్కుమని `లైటు' వేసుకుని నీడలు లేకుండా బతకడం తెలిసేది కాదు. బుడ్డి దీపం ముట్టించిన తర్వాత
ఉండేది వెలుతురా చీకటి కూడానా? చెప్పడం కష్టంగా ఉండేది.
ఏం చూడాలన్నా కళ్లు చికిలించాల్సి వచ్చేది. చదువు కూడా వాటి
ముందే కొనసాగేది. ఇంట్లో ప్రతి గదిలోనూ కోడిగుడ్డు దీపాలు
మాత్రమే ఉండేవి. కోడిగుడ్డుతో దీపాలు పెడతారని ఎవ్వరికీ అనుమానం
రాకూడదనే. ఆ దీపాల బుడ్డీలు, కోడిగుడ్డు
ఆకారం కంటే కొంచెం పెద్దగా ఉండేవి. చిన్న అక్షరాల అపరాధ పరిశోధన నవలలను కూడా నేను
అటువంటి కోడిగుడ్డు దీపాల దగ్గర చదువుకున్నాను. వంట ఇంట్లో, భోజనాల శాలలో వెలుతురు వచ్చేటట్టు ఒక కందిలీ ఉండేది. వృద్ధులు కందిల్
అంటే దీపం అని అర్థం. ఇది కొంచెం పెద్ద దీపం. దీన్ని హరికేన్ లాంతరు అంటారు. అది
కూడా నిజానికి అంతంత వెలుగే. అందరి భోజనాలు అయ్యేదాకా అది అక్కడే ఉంటుంది.
నిజానికి చేయవలసిన రాచకార్యాలన్నీ పగలుండగానే చక్కదిద్దుకోవడం,
పొద్దుకూకిన తర్వాత,
విరామంగా కాలం గడపడం అప్పటి పద్ధతి. ఇంత ఉడకేసుకుని తినడం, చేతనయినంత త్వరగా పడకేయడం
అప్పటి కార్యక్రమం. ఆ చీకటిలాంటి వెలుతురులో అంతకన్నా చేయవలసిన పనులు ఏవయినా ఉంటే అవి సరదాకూ, ఉల్లాసం
కొరకు చేయవలసినవే. ఊరికే కూచుని ముచ్చట్లు చెప్పుకోవడం మొదలు
భజన, పాట, ఆట మొదలయిన కాలక్షేపం కార్యక్రమాలకు అనువయిన సమయం రాత్రిలో మొదటి భాగం.
మంచి వెలుతురులో చదువుకోవాలంటే దాని ముందుకే చేరాలి. ఇక వీధుల్లో దీపాలు ఉండేవి కాదు. వెన్నెల రోజులయితే,
`వెన్నెల- నీడ' ఆట, `వెన్నెల కుప్పల' ఆట సాగుతుంది. అమావాస్య పక్షమయితే ముడుచుకు పడుకోవడమొక్కటే ఆట. కొంచెం ధైర్యం చేసి ఆ గుడ్డి చీకట్లో బయటకు వెడితే
దృశ్యం చాలా బాగుండేది. కరెంటు దీపాలు ఆ అందాలను దొంగిలించేశాయి.
ఇప్పుడంతా పట్టపగలే! అందుకే కరెంటు పోయినప్పుడు ఉండే చీకటిని ఎవరూ ఇష్టపడడం లేదు.
సంధ్య
వేళలు రెండూ ఎర్రగానే ఉంటాయి. అయితే రెండింటిలోనూ తేడా ఉంది.
పొద్దుటి ఎరుపులో నుంచి పసుపురంగు పుడుతుంది. నేనున్నానంటూ వెలుగు వస్తుంది. నీడలు వస్తాయి. నిజాలు బయటపడతాయి. మరో కొత్తరోజు మొదలవుతుంది. కానీ సాయంత్రం పరుచుకునే ఎరుపు సంగతి మరో రకంగా ఉంటుంది.
అది నెమ్మదిగా నీడలను మాయం చేస్తుంది. చీకటిని పరిచయం చేస్తుంది. అదీ నెమ్మదిగానే! ఆ చీకటి మనతో దోస్తీ చేస్తానంటూ
చేయి చాపుతుంది.
చల్లగా వెన్ను
నిమురుతుంది.
నిద్ర పుచ్చుతుంది. కాలమంటే ఏమిటో
తెలియని పాతకాలం మానవుడు, చీకట్లో ఇంకేమీ చేయలేకనే రాత్రి
నిద్రపోవడం మొదలు పెట్టాడు. మనం ఇప్పుడు తెలివి మీరి తెల్లవార్లూ పనిచేయడం నేర్చుకున్నాం!
సహజంగా,ప్రకృతి సిద్ధంగా వచ్చే చీకటి, వెలుతురూ నెమ్మదిగా వస్తాయి. మీటలతో వచ్చేవి మాత్రం హఠాత్తుగా వస్తాయి.
ఎన్నిసార్లు అనుకున్నా మళ్ళీ దొరకని అందం,
జొన్నలు చల్లినట్లు నక్షత్రాలు కనిపించే ఆకాశం! చీకటి పోయింది. దానితో బాటే ఆకాశం అందాలూ మాయమయినాయి.
పగలంతా ప్రపంచతంత్రం నడుస్తుంది. రాత్రి
నడిచేది రమ్యమైన తంత్రం. లేదా రహస్య తంత్రం! మెదడుకు పనిచెప్పే పనులు, సాహిత్య, కళాజగత్తుకు సంబంధించిన
కార్యక్రమాలకు
ఈ చీకటి పొద్దుకన్నా మించిన సమయం మరొకటి లేదు. ఇంత వెలుగుల కాలంలోనూ, ఒకనాటకం, సినిమా, సంగీత కచేరీ నడవాలంటే సాయంత్రం కావల్సిందే.
అంతా వచ్చి చేరిన తర్వాత దీపాలు ఆర్పి చీకటి చేయవలసిందే. జరగబోయే కార్యక్రమానికి ఆ చీకటి
మన మనస్సుల్లో ఒక వాతావరణాన్ని తయారు చేస్తుంది.
పాత కాలంలోనయినా అమ్మమ్మ కథల నుంచి మొదలు అన్ని
రకాల కళారూపాలకు అనువయిన కాలం రాత్రిలో తొలిజాము. ఆ చీకట్లోనే మనసు పంచుకున్న జంటలు,
భయం భయంగానే ఒకచోట చేరి మాటలూ పంచుకునేది. అదంతా చీకటి సమయం. నీడల కాలం. ఈనాటి మీటలకాలంలో నీడలకు తావులేదు. సినిమాల్లో
టెలివిజన్ కథల్లో నీడలుండవు. అంటే
అదంతా నిజం కాదని సూచన. అన్యాయంగా నిజం జీవితంలో కూడా నీడలు లేకుండా పోతున్నాయి. నీడలతోనే కాలం కొలతలు వేసుకున్నారు.
ఒకప్పటి సన్డయల్, జంతర్ మంతర్లు అందుకు ఉదాహరణలు.
వెలుతురు లాంటి చీకటి, వెలుతురు కలిసిన చీకట్లో నీడలు ఒకటే కాక లోతులూ తెలుస్తాయి. చిత్రపటంలో లోతులు తేవడం కోసం చీకటిని ఆశ్రయించే,
నీడలను సృష్టించే
కళాకారులు ఈ సంగతిని అంగీకరిస్తారు. వెలుగులో దృశ్యం, ప్లాష్ వేసి
తీసిన ఫోటోలా చదునయిపోతుంది.
దక్షిణ భారతదేశపు గుడులలో ఇప్పటికీ చీకటిని
నిలబెడుతున్నారని చాలామంది
గమనించారు. బయట
ఇంటి అలంకరణలు, దీపాలు ఉన్నా,
గర్భగుడిలో చమురు దీపాలు, నెయ్యి దీపాలు మాత్రమే మినుకు మినుకు
మంటుంటాయి. ఆ మసక వెలుతురులో భక్తునికి కనిపించీ, కనిపించని దేవుడు,నిజంగా ఆస్తినాస్తి విచికిత్సను
కలిగిస్తాడు. నక్షత్రాల హోటళ్ళల్లోనూ ఇదే పద్ధతి! బయటంతా వెలుగుల పండుగయినా తిండి తినే చోట మాత్రం చీకటి! అంటే అది అందమనే గదా!
ఎంతమంది గమనించారో తెలియదు కానీ, సినిమాలలో నీడలు కనిపించవు. అక్కడి వెలుగంతా అసలు వెలుగు కాదు.
కృత్రిమమైనది. అందులో నీడలకు చోటులేదు. మరీ ఎక్కువ వెలుగు ఏర్పాటుచేసి అందులో
చీకటి సృష్టించాలని ప్రయత్నిస్తారు. టీవీ షూటింగ్ లో వరుసగా మూడు రోజులు కూర్చుంటే,
ముఖం నల్లగా మాడిపోయేది. మనకు అది అలవాటు లేని వ్యవహారం. అందునా
భారీగా మేకప్ కూడా వేసుకునే పద్ధతి లేదు. సినిమా వాళ్ళు కావాలనే ఎక్కువ మేకప్
వేసుకుంటారు. కనుక వాళ్ల చర్మం బహుశా రక్షింపబడుతుంది.
వెలుగునీడలు గురించి ఆలోచిస్తూ ఉంటే ఒక
కథ గుర్తుకు వచ్చింది. నక్క ఒకటి పొద్దున్నే వేటకు బయలు దేరింది. ఉదయం కనుక దాని నీడ నిటారుగా
కనిపించింది. ఇవాళ కనీసం నేను తినడానికి ఒక ఏనుగు అయినా కావాలి అనుకున్నది నక్క.
మధ్యాహ్నం సమయంలో ఏనుగు కాదు కదా ఎలుక కూడా దొరకలేదు. ఆకలి మాత్రం మండుతున్నది.
సూర్యుడు నడినెత్తిన పొందుతున్నాడు. ఇప్పుడు నీడ చూస్తే అది పొట్టిగా ఉంది. అసలు
లేనట్టుంది. ఇంత ఆకలి ఉన్నా నాకు తిండి ఎంత కావాలి అని నక్క ఆశ్చర్యపోయింది. నీడలు
మనిషిని మప్పగిస్తాయి.
చూడు చూడు నీడలు, నీడలు పొగ మేడలు అన్న పాట బహుశా పెద్ద కవి ఎవరో రాశారు. నీడలు ఉండవు. కానీ కనిపిస్తాయి.
అవి మారుతుంటాయి. మనం ఉన్న చోటును బట్టి వాటిని గుర్తించాలి. దీపంలో నీడలు
కదలాడుతాయి. పగటి నీడలు పద్ధతిగా ఉంటాయి.
అందరికీ వెలుగు మీద ప్రేమ ఎక్కువ
అయినట్టు కనబడుతుంది. నేనేమో ఇంటి పై కప్పు లో ఏర్పాటుచేసిన లైట్ల లో బల్బులు
తెచ్చి పెట్టాను. కానీ గోడ మీద ఎల్ఈడి ట్యూబ్ లైట్లు ఏర్పాటు చేశారు. ఆ ట్యూబ్
లైట్ వెలిగిస్తే ఇళ్ళు ఇంటిలా గాక బట్టల అంగడిగా కనబడుతుంది. నాకు మరీ వెలుగు అంటే ఇష్టం లేదు. చీకటిని ఇష్టపడే
మనిషిని. ఇక ఈ మధ్యన హైదరాబాద్ నగరంలో అంగళ్లు మిగతా వాటికి, సైన్
బోర్డులు ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. వాటి వెలుగుతో వీధి వీధి మొత్తం వెలిగిపోతున్నది.
మా ఇంటి నుండి మెయిన్ రోడ్డుకు వెళితే ఎదురుగా ఒక కొత్త హోటల్ పెట్టారు. ఆ పక్కన ఒక
చెప్పుల దుకాణం ఉంది. అవి రెండూ కలిసి స్ట్రీట్ లైట్ల అవసరం లేకుండా చేస్తున్నాయి. ఇటువంటి లైట్లు నగరమంతా
ఎక్కడ చూసినా కనబడుతున్నాయి. హైదరాబాదు అదేదో లాస్ వేగస్ లాగ, ఇలాంటి
వెలుగు నగరంగా మారిపోయింది. ఈ వెలుగులో నీడలో అస్సలు ఉండవు.
ఏ రంగు లేకుంటే నలుపు మిగులుతుంది. నలుపు
అంటూ ఒక వేరు రంగు లేదు. అచ్చంగా అలాగే, వెలుగు
లేకుంటే చీకటి మిగులుతుంది. చీకటి అనే ఒక పద్ధతి లేదు. వెనుకకు తిరిగి చూస్తే,
ఎక్కడ వెలుగు కనిపించడం లేదు. గుండె మండింది చూచినా, గతం
కనిపించడం లేదు. అని నేను కవిత లాంటిది ఒకటి రాసుకున్నాను. అందరికీ ముందుచూపే కానీ,
గతం గురించి పట్టడంలేదు. గతం అంతా చీకటి కాదు. గతం వెలుగులోనే
మనం ముందుకు సాగుతున్నాము. ముందు ముందు మరింత వెలుగు సాధిస్తా మేమో. కానీ వెలుగు కన్నా చీకటి
ప్రాముఖ్యం ఎక్కువగా ఉందని నాకు అనిపిస్తుంది. చీకటిని అలవాటు చేసుకోవాలి. చీకటిలో
చిన్న దీపం పెట్టాలి. చీకట్లో దారి వెతకాలి. చీకటిలో చూడగలగాలి. చిన్నపిల్లలకు
చీకటిని చూపించి బూచి ఉందని ఏనాడూ చెప్పకూడదు.
నిజానికి కళ్లకు చీకటి
అలవాటవుతుంది. కొంతసేపటికి చీకట్లో కూడా చూడగలుగుతాము. కనీసం వస్తువులు చూచాయగా
నైనా కనిపిస్తాయి. తెలివి విషయంలో మాత్రం ఈ పద్ధతి పనికిరాదు. అజ్ఞానం అనే చీకటి
లో నుంచి అందరూ వెలుగులోకి రావాలి. అప్పుడే చీకటి వెలుగుల మధ్య తేడా తెలుస్తుంది.
చీకటి వెలుగులు
ఒకప్పుడు పట్నంలో కూడా ప్రతి దినం కొన్ని గంటలపాటు కరెంటు ఉండేది కాదు. పల్లెల్లో
నయితే ఎన్ని గంటలసేపు
ఉంటుందో చెప్పగలిగితే గొప్ప! పల్లెలకు కూడా పంటల పేరున
కరెంటు ఇస్తామంటున్నరట. పట్నమంటే పెద్దలంతా ఉండి వ్యవహారం నడిపేచోటు. ఎక్కడ కరెంటుపోయినా అక్కడ పోవడానికి వీలులేదు. అక్కడ అంతా వెలుగే, నీడలు ఉండకూడదు. నేను రాజధాని ఢిల్లీలో ఉండగా డిప్లోమేటిక్ ఏరియా పక్కన ఉండే వాడిని.
ఊరంతా కరెంటు పోయినా సరే అక్కడ మాత్రం పోయేది కాదు. గొప్పవారికి చీకటితో పనిలేదు.
వాళ్లకు బతుకంతా వెలుగే.
వెదకగలిగితే నీడల్లోనూ, చీకట్లోనూ అందం ఉందనే
సంగతి అందరం మరిచిపోయాం. చిన్నప్పుడు నూనె దీపాలుండేవి.
అంతకుముందు ఉండే ఆముదం దీపాలకంటే నేలలోంచి బయటకు వచ్చిన మట్టినూనె
దీపాలు మేలనిపించింది. అప్పట్లో ఇప్పటిలాగా పగలూ, రాత్రీ తేడా తెలియకుండా
చిటుక్కుమని `లైటు' వేసుకుని నీడలు లేకుండా బతకడం తెలిసేది కాదు. బుడ్డి దీపం ముట్టించిన తర్వాత
ఉండేది వెలుతురా చీకటి కూడానా? చెప్పడం కష్టంగా ఉండేది.
ఏం చూడాలన్నా కళ్లు చికిలించాల్సి వచ్చేది. చదువు కూడా వాటి
ముందే కొనసాగేది. ఇంట్లో ప్రతి గదిలోనూ కోడిగుడ్డు దీపాలు
మాత్రమే ఉండేవి. కోడిగుడ్డుతో దీపాలు పెడతారని ఎవ్వరికీ అనుమానం
రాకూడదనే. ఆ దీపాల బుడ్డీలు, కోడిగుడ్డు
ఆకారం కంటే కొంచెం పెద్దగా ఉండేవి. చిన్న అక్షరాల అపరాధ పరిశోధన నవలలను కూడా నేను
అటువంటి కోడిగుడ్డు దీపాల దగ్గర చదువుకున్నాను. వంట ఇంట్లో, భోజనాల శాలలో వెలుతురు వచ్చేటట్టు ఒక కందిలీ ఉండేది. వృద్ధులు కందిల్
అంటే దీపం అని అర్థం. ఇది కొంచెం పెద్ద దీపం. దీన్ని హరికేన్ లాంతరు అంటారు. అది
కూడా నిజానికి అంతంత వెలుగే. అందరి భోజనాలు అయ్యేదాకా అది అక్కడే ఉంటుంది.
నిజానికి చేయవలసిన రాచకార్యాలన్నీ పగలుండగానే చక్కదిద్దుకోవడం,
పొద్దుకూకిన తర్వాత,
విరామంగా కాలం గడపడం అప్పటి పద్ధతి. ఇంత ఉడకేసుకుని తినడం, చేతనయినంత త్వరగా పడకేయడం
అప్పటి కార్యక్రమం. ఆ చీకటిలాంటి వెలుతురులో అంతకన్నా చేయవలసిన పనులు ఏవయినా ఉంటే అవి సరదాకూ, ఉల్లాసం
కొరకు చేయవలసినవే. ఊరికే కూచుని ముచ్చట్లు చెప్పుకోవడం మొదలు
భజన, పాట, ఆట మొదలయిన కాలక్షేపం కార్యక్రమాలకు అనువయిన సమయం రాత్రిలో మొదటి భాగం.
మంచి వెలుతురులో చదువుకోవాలంటే దాని ముందుకే చేరాలి. ఇక వీధుల్లో దీపాలు ఉండేవి కాదు. వెన్నెల రోజులయితే,
`వెన్నెల- నీడ' ఆట, `వెన్నెల కుప్పల' ఆట సాగుతుంది. అమావాస్య పక్షమయితే ముడుచుకు పడుకోవడమొక్కటే ఆట. కొంచెం ధైర్యం చేసి ఆ గుడ్డి చీకట్లో బయటకు వెడితే
దృశ్యం చాలా బాగుండేది. కరెంటు దీపాలు ఆ అందాలను దొంగిలించేశాయి.
ఇప్పుడంతా పట్టపగలే! అందుకే కరెంటు పోయినప్పుడు ఉండే చీకటిని ఎవరూ ఇష్టపడడం లేదు.
సంధ్య
వేళలు రెండూ ఎర్రగానే ఉంటాయి. అయితే రెండింటిలోనూ తేడా ఉంది.
పొద్దుటి ఎరుపులో నుంచి పసుపురంగు పుడుతుంది. నేనున్నానంటూ వెలుగు వస్తుంది. నీడలు వస్తాయి. నిజాలు బయటపడతాయి. మరో కొత్తరోజు మొదలవుతుంది. కానీ సాయంత్రం పరుచుకునే ఎరుపు సంగతి మరో రకంగా ఉంటుంది.
అది నెమ్మదిగా నీడలను మాయం చేస్తుంది. చీకటిని పరిచయం చేస్తుంది. అదీ నెమ్మదిగానే! ఆ చీకటి మనతో దోస్తీ చేస్తానంటూ
చేయి చాపుతుంది.
చల్లగా వెన్ను
నిమురుతుంది.
నిద్ర పుచ్చుతుంది. కాలమంటే ఏమిటో
తెలియని పాతకాలం మానవుడు, చీకట్లో ఇంకేమీ చేయలేకనే రాత్రి
నిద్రపోవడం మొదలు పెట్టాడు. మనం ఇప్పుడు తెలివి మీరి తెల్లవార్లూ పనిచేయడం నేర్చుకున్నాం!
సహజంగా,ప్రకృతి సిద్ధంగా వచ్చే చీకటి, వెలుతురూ నెమ్మదిగా వస్తాయి. మీటలతో వచ్చేవి మాత్రం హఠాత్తుగా వస్తాయి.
ఎన్నిసార్లు అనుకున్నా మళ్ళీ దొరకని అందం,
జొన్నలు చల్లినట్లు నక్షత్రాలు కనిపించే ఆకాశం! చీకటి పోయింది. దానితో బాటే ఆకాశం అందాలూ మాయమయినాయి.
పగలంతా ప్రపంచతంత్రం నడుస్తుంది. రాత్రి
నడిచేది రమ్యమైన తంత్రం. లేదా రహస్య తంత్రం! మెదడుకు పనిచెప్పే పనులు, సాహిత్య, కళాజగత్తుకు సంబంధించిన
కార్యక్రమాలకు
ఈ చీకటి పొద్దుకన్నా మించిన సమయం మరొకటి లేదు. ఇంత వెలుగుల కాలంలోనూ, ఒకనాటకం, సినిమా, సంగీత కచేరీ నడవాలంటే సాయంత్రం కావల్సిందే.
అంతా వచ్చి చేరిన తర్వాత దీపాలు ఆర్పి చీకటి చేయవలసిందే. జరగబోయే కార్యక్రమానికి ఆ చీకటి
మన మనస్సుల్లో ఒక వాతావరణాన్ని తయారు చేస్తుంది.
పాత కాలంలోనయినా అమ్మమ్మ కథల నుంచి మొదలు అన్ని
రకాల కళారూపాలకు అనువయిన కాలం రాత్రిలో తొలిజాము. ఆ చీకట్లోనే మనసు పంచుకున్న జంటలు,
భయం భయంగానే ఒకచోట చేరి మాటలూ పంచుకునేది. అదంతా చీకటి సమయం. నీడల కాలం. ఈనాటి మీటలకాలంలో నీడలకు తావులేదు. సినిమాల్లో
టెలివిజన్ కథల్లో నీడలుండవు. అంటే
అదంతా నిజం కాదని సూచన. అన్యాయంగా నిజం జీవితంలో కూడా నీడలు లేకుండా పోతున్నాయి. నీడలతోనే కాలం కొలతలు వేసుకున్నారు.
ఒకప్పటి సన్డయల్, జంతర్ మంతర్లు అందుకు ఉదాహరణలు.
వెలుతురు లాంటి చీకటి, వెలుతురు కలిసిన చీకట్లో నీడలు ఒకటే కాక లోతులూ తెలుస్తాయి. చిత్రపటంలో లోతులు తేవడం కోసం చీకటిని ఆశ్రయించే,
నీడలను సృష్టించే
కళాకారులు ఈ సంగతిని అంగీకరిస్తారు. వెలుగులో దృశ్యం, ప్లాష్ వేసి
తీసిన ఫోటోలా చదునయిపోతుంది.
దక్షిణ భారతదేశపు గుడులలో ఇప్పటికీ చీకటిని
నిలబెడుతున్నారని చాలామంది
గమనించారు. బయట
ఇంటి అలంకరణలు, దీపాలు ఉన్నా,
గర్భగుడిలో చమురు దీపాలు, నెయ్యి దీపాలు మాత్రమే మినుకు మినుకు
మంటుంటాయి. ఆ మసక వెలుతురులో భక్తునికి కనిపించీ, కనిపించని దేవుడు,నిజంగా ఆస్తినాస్తి విచికిత్సను
కలిగిస్తాడు. నక్షత్రాల హోటళ్ళల్లోనూ ఇదే పద్ధతి! బయటంతా వెలుగుల పండుగయినా తిండి తినే చోట మాత్రం చీకటి! అంటే అది అందమనే గదా!
ఎంతమంది గమనించారో తెలియదు కానీ, సినిమాలలో నీడలు కనిపించవు. అక్కడి వెలుగంతా అసలు వెలుగు కాదు.
కృత్రిమమైనది. అందులో నీడలకు చోటులేదు. మరీ ఎక్కువ వెలుగు ఏర్పాటుచేసి అందులో
చీకటి సృష్టించాలని ప్రయత్నిస్తారు. టీవీ షూటింగ్ లో వరుసగా మూడు రోజులు కూర్చుంటే,
ముఖం నల్లగా మాడిపోయేది. మనకు అది అలవాటు లేని వ్యవహారం. అందునా
భారీగా మేకప్ కూడా వేసుకునే పద్ధతి లేదు. సినిమా వాళ్ళు కావాలనే ఎక్కువ మేకప్
వేసుకుంటారు. కనుక వాళ్ల చర్మం బహుశా రక్షింపబడుతుంది.
వెలుగునీడలు గురించి ఆలోచిస్తూ ఉంటే ఒక
కథ గుర్తుకు వచ్చింది. నక్క ఒకటి పొద్దున్నే వేటకు బయలు దేరింది. ఉదయం కనుక దాని నీడ నిటారుగా
కనిపించింది. ఇవాళ కనీసం నేను తినడానికి ఒక ఏనుగు అయినా కావాలి అనుకున్నది నక్క.
మధ్యాహ్నం సమయంలో ఏనుగు కాదు కదా ఎలుక కూడా దొరకలేదు. ఆకలి మాత్రం మండుతున్నది.
సూర్యుడు నడినెత్తిన పొందుతున్నాడు. ఇప్పుడు నీడ చూస్తే అది పొట్టిగా ఉంది. అసలు
లేనట్టుంది. ఇంత ఆకలి ఉన్నా నాకు తిండి ఎంత కావాలి అని నక్క ఆశ్చర్యపోయింది. నీడలు
మనిషిని మప్పగిస్తాయి.
చూడు చూడు నీడలు, నీడలు పొగ మేడలు అన్న పాట బహుశా పెద్ద కవి ఎవరో రాశారు. నీడలు ఉండవు. కానీ కనిపిస్తాయి.
అవి మారుతుంటాయి. మనం ఉన్న చోటును బట్టి వాటిని గుర్తించాలి. దీపంలో నీడలు
కదలాడుతాయి. పగటి నీడలు పద్ధతిగా ఉంటాయి.
అందరికీ వెలుగు మీద ప్రేమ ఎక్కువ
అయినట్టు కనబడుతుంది. నేనేమో ఇంటి పై కప్పు లో ఏర్పాటుచేసిన లైట్ల లో బల్బులు
తెచ్చి పెట్టాను. కానీ గోడ మీద ఎల్ఈడి ట్యూబ్ లైట్లు ఏర్పాటు చేశారు. ఆ ట్యూబ్
లైట్ వెలిగిస్తే ఇళ్ళు ఇంటిలా గాక బట్టల అంగడిగా కనబడుతుంది. నాకు మరీ వెలుగు అంటే ఇష్టం లేదు. చీకటిని ఇష్టపడే
మనిషిని. ఇక ఈ మధ్యన హైదరాబాద్ నగరంలో అంగళ్లు మిగతా వాటికి, సైన్
బోర్డులు ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. వాటి వెలుగుతో వీధి వీధి మొత్తం వెలిగిపోతున్నది.
మా ఇంటి నుండి మెయిన్ రోడ్డుకు వెళితే ఎదురుగా ఒక కొత్త హోటల్ పెట్టారు. ఆ పక్కన ఒక
చెప్పుల దుకాణం ఉంది. అవి రెండూ కలిసి స్ట్రీట్ లైట్ల అవసరం లేకుండా చేస్తున్నాయి. ఇటువంటి లైట్లు నగరమంతా
ఎక్కడ చూసినా కనబడుతున్నాయి. హైదరాబాదు అదేదో లాస్ వేగస్ లాగ, ఇలాంటి
వెలుగు నగరంగా మారిపోయింది. ఈ వెలుగులో నీడలో అస్సలు ఉండవు.
ఏ రంగు లేకుంటే నలుపు మిగులుతుంది. నలుపు
అంటూ ఒక వేరు రంగు లేదు. అచ్చంగా అలాగే, వెలుగు
లేకుంటే చీకటి మిగులుతుంది. చీకటి అనే ఒక పద్ధతి లేదు. వెనుకకు తిరిగి చూస్తే,
ఎక్కడ వెలుగు కనిపించడం లేదు. గుండె మండింది చూచినా, గతం
కనిపించడం లేదు. అని నేను కవిత లాంటిది ఒకటి రాసుకున్నాను. అందరికీ ముందుచూపే కానీ,
గతం గురించి పట్టడంలేదు. గతం అంతా చీకటి కాదు. గతం వెలుగులోనే
మనం ముందుకు సాగుతున్నాము. ముందు ముందు మరింత వెలుగు సాధిస్తా మేమో. కానీ వెలుగు కన్నా చీకటి
ప్రాముఖ్యం ఎక్కువగా ఉందని నాకు అనిపిస్తుంది. చీకటిని అలవాటు చేసుకోవాలి. చీకటిలో
చిన్న దీపం పెట్టాలి. చీకట్లో దారి వెతకాలి. చీకటిలో చూడగలగాలి. చిన్నపిల్లలకు
చీకటిని చూపించి బూచి ఉందని ఏనాడూ చెప్పకూడదు.
నిజానికి కళ్లకు చీకటి
అలవాటవుతుంది. కొంతసేపటికి చీకట్లో కూడా చూడగలుగుతాము. కనీసం వస్తువులు చూచాయగా
నైనా కనిపిస్తాయి. తెలివి విషయంలో మాత్రం ఈ పద్ధతి పనికిరాదు. అజ్ఞానం అనే చీకటి
లో నుంచి అందరూ వెలుగులోకి రావాలి. అప్పుడే చీకటి వెలుగుల మధ్య తేడా తెలుస్తుంది.